Weerwerk tegen supplementen voor verhoogde weerstand
Intensief trainen heeft een tijdelijke verlaging van de weerstand of het immuunsysteem tot gevolg. Reden voor veel fabrikanten van sportvoedingssupplementen een aantal van hun producten met kracht onder de aandacht van de sporter te brengen. Die heeft echter vaak te weinig weerstand voor zwaar overdreven claims en beloften. Daarom hier enig weerwerk.
Immuunsysteem
Het immuunsysteem, ook wel weerstand- of afweersysteem genoemd, is het systeem dat het lichaam beschermt tegen binnengedrongen ziekteverwekkende organismen, virussen en lichaamsvreemde stoffen. Het afweersysteem is erop gericht deze zo snel mogelijk te herkennen en daarna aan te vallen. Het afweersysteem wordt vaak verdeeld in een niet-specifieke en een specifieke afweer, met ieder hun eigen ‘wapenarsenaal’. In het eerste geval worden alle vreemde binnendringers aangepakt en in het tweede geval bepaalde speciale binnendringers. Uiteraard is het van belang het immuunsysteem in ‘topconditie’ te houden. Het is precies die reden dat veel sporters hun toevlucht nemen tot allerlei sportvoedingssupplementen om hun weerstand te verhogen en/of de vermeende effecten van intensieve training, zoals een periodieke verlaging van de weerstand, te compenseren. Het is echter zeer de vraag of er supplementen zijn die enig positief effect hebben op het immuunsysteem, en zo ja, dan is het nog zeer de vraag of dat effect echt zoden aan de dijk zet. De wetenschappelijke literatuur over voedingssupplementen en verhoogde weerstand bij krachtsporters is bijzonder beperkt. De meeste claims komen van een aantal onderzoeken die gedaan zijn bij ouderen en ziekenhuispatiënten. Groepen, zo mogen we toch wel stellen, die je niet zomaar kunt vergelijken met getrainde en gezonde sporters.
De supplementen
Supplementen die vaak ‘warm’ worden aanbevolen voor een verhoogde
weerstand zijn: arginine, vitamines A, E en C met hun
antioxidante werking, het mineraal zink, wei-eiwit, DHEA,
glutamine en HMB.
Arginine is een niet-essentieel aminozuur en een precursor in de
opbouw van stikstofmonoxide, een molecuul die onder andere een
belangrijke rol speelt in het immuunsysteem. Er zijn echter geen
onderzoeken die hebben aangetoond dat een verhoogde consumptie
van arginine een verhoogde opbouw van stikstofmonoxide geeft.
Geen enkele reden dus om arginine te gebruiken als
weerstandsverhogend supplement.
Voor de antioxidante werking van de vitamines A, E en C geldt
hetzelfde, er is nauwelijks onderzoek dat een verhoogde inname
van deze vitamines de weerstand bij gezonde en goed getrainde
sporters verhoogt. Daar komt bij, dat de natuurlijke
antioxidantsystemen van de getrainde sporter hoger liggen dan die
van ongetrainde mensen.
Zink is een mineraal dat heel vaak wordt aanbevolen als
weerstandsverhogend supplement, onder andere om verkoudheid te
voorkomen. Er is enig onderzoek waaruit zou blijken dat het
gebruik van zink de verkoudheid korter zou kunnen laten duren. De
resultaten zijn echter niet eenduidig. Er is zelfs onderzoek dat
waarschuwt voor langdurige hoge inname van zink omdat dit een
onderdrukking van het immuunsysteem zou veroorzaken!
Wei-eiwit is een ander supplement waarover de loftrompet wordt
gestoken. Bepaalde eiwitten in wei-eiwit, zoals lactoferrines,
immunoglobulines en het bovine serum albumine zouden een
weerstandsverhogend effect hebben. Wetenschappelijk bewijs
hierover ontbreekt echter en aangezien wei-eiwit behoorlijk duur
is, zijn een paar glazen melk en een extra eitje een prima en
goedkoop alternatief.
DHEA is een pro-hormoon dat in de bijnierschors wordt aangemaakt.
Chemisch gezien is DHEA twee stappen verwijderd van het
lichaamseigen hormoon testosteron. DHEA wordt daarom door
bodybuilders wel gebruikt in de hoop op een hogere aanmaak van
testosteron, en het middel heeft vanwege zijn belangrijke rol in
het immuunsysteem op grote belangstelling mogen rekenen bij
Aids-patiënten. DHEA werkt alleen testosteronverhogend wanneer de
eigen productie erg laag is en over de positieve
weerstandsverhogende effecten van DHEA bij zware training bestaat
nauwelijks deugdelijk onderzoek.
Tot slot dan glutamine en HMB. Glutamine is het meest voorkomende
aminozuur in het lichaam en bij meer stofwisselingsprocessen
betrokken dan de andere aminozuren. Omdat het lichaam glutamine
zelf kan aanmaken geldt het als niet-essentieel. Onder andere de
cellen van het immuunsysteem zijn grote afnemers van glutamine.
Intensieve training heeft een verlaging van de
glutamineconcentraties in het bloed tot gevolg en fabrikanten van
het supplement wijzen op de mogelijke onderdrukking van het
immuunsysteem bij een tekort aan glutamine. Er is echter ook hier
nog te weinig goed onderzoek om een enigszins stevige conclusie
te trekken. Een combinatie die ook in sportsupplementenland als
veelbelovend wordt gezien is HMB en koolhydraten. HMB
(hydroxymethylbutyraat) is een bijproduct van de stofwisseling
van het essentiële aminozuur leucine. HMB zou spiermassa opbouwen
en lichaamsvet afbreken door remming van het stresshormoon
cortisol. Koolhydraatconsumptie verlaagt eveneens het
stresshormoon cortisol. Langdurige verhoging van cortisol heeft
een zeer nadelig effect op onze weerstand. Waar koolhydraten hun
waarde voor een verbeterd herstel en verhoging van het
immuunsysteem na zware training hebben bewezen, is er geen
onderzoek gedaan naar de relatie HMB-suppletie en verhoging van
de weerstand bij mensen.
Tot slot
Van een enkel van de hierboven besproken supplementen bestaat enig bewijs dat ze sporters zouden kunnen helpen hun weerstand te verhogen. Daarbij komt, dat de aandacht voor supplementen telkens weer afleidt van waar de echt grote winst in spiermassa, lager lichaamsvetpercentage en verhoogde weerstand te behalen valt. Voor het hier besproken onderwerp, verhoging en/of onderhoud van de weerstand, ligt de ware winst in ruim rust, doordachte training, gezonde voeding en tijdige aanvulling van de koolhydraten. Voor het immuunsysteem zou het een zegen zijn als we ons daarop zouden richten.