EN  |  FR

De PAK-kans: schadelijke stoffen in ‘gezonde’ voedingssupplementen

Soms – misschien moeten we zeggen ‘vaker dan gewenst’ – bevatten voedingssupplementen kankerverwekkende verbindingen. Het gaat hierbij met name om de zogeheten polycyclische aromatische koolwaterstoffen of PAK’s. Diverse organisaties trokken aan de bel.

PAK’s: het aroma komt je tegemoet

PAK’s (afkorting van polycyclische aromatische koolwaterstoffen) is een belangrijke groep milieugevaarlijke stoffen. PAK’s ontstaan bij verbrandingsprocessen (bijvoorbeeld in roetdeeltjes door roosteren of roken van vis, vlees, brood, e.d.). Een aantal is kankerverwekkend, onder andere benzo(a)pyreen, dat van de PAK’s de sterkste kankerverwekkende werking heeft. Als indicator voor PAK’s wordt daarom het gehalte aan benzo(a)pyreen gebruikt. Deze aromatische verbindingen komen in behoorlijk hoge concentratie ook voor in sigaretten en maken van roken een dodelijke aangelegenheid. Supplementen mogen per kilogram product niet meer dan 1 microgram (één miljoenste deel van een gram) PAK’s bevatten.

Olie op het vuur

Het afgelopen half jaar was er veel te doen over de PAK’s. Na een tip van de Europese Commissie was de Nederlandse Voedsel- en Waren Autoriteit vitamine E preparaten gaan controleren, nadat laboratoria van de EC hadden ontdekt dat er gevaarlijk hoge concentraties PAK’s zaten in ‘lifestyle’ oliën als teunisbloemolie, visolie of borageolie. Vitamine E is een in vet oplosbare vitamine die gewonnen kan worden uit bijvoorbeeld teunisbloemolie. Toen de Voedsel- en Waren Autoriteit een aantal preparaten onderzocht die in Nederland verkrijgbaar waren, bleken de PAK’s alleen voor te komen in preparaten die sleutelbloemolie of grondstoffen daarvan bevatten.

Omdat verontreiniging met PAK’s in het milieu vaak samengaat met bekende schadelijke stoffen als PCB’s en dioxines, hebben de onderzoekers ook onderzocht of de vitamine E preparaten geen PCB’s bevatten. Besmetting met die stoffen is niet gevonden. Dat wijst erop dat het niet gaat om industriële verontreiniging, maar waarschijnlijk ontstaan de PAK’s tijdens de verhittingsstappen in het productieproces. De Europese overheid streeft ernaar alle PAK’s uit de voeding te weren.

Onlangs heeft de Consumentenbond 21 voedingssupplementen met ginkgo of ginseng onderzocht en zeventien keer kankerverwekkende PAK’s aangetroffen. Van de elf onderzochte vitamine E supplementen bleek één supplement vervuild te zijn. Het meest vervuilde supplement uit de test bleek Vitelle Ginkgo te zijn. Hierin zaten maar liefst vijf keer zo veel schadelijke stoffen dan veilig wordt geacht. De vervuilde partij is door de Keuringsdienst van Waren inmiddels uit de handel genomen.

Opbouw van schadelijke stoffen

De opbouw van PAK’s in het lichaam kan voorkomen worden door vlees en vis niet te roken of te roosteren, geen sigaretten te roken of te genieten van andermans rookgenot (‘side stream smoke’) en uiteraard geen supplementen te gebruiken die ongewenste hoeveelheden PAK’s bevatten. Met in vet oplosbare vitamines is het sowieso uitkijken geblazen omdat die – in tegenstelling tot de in water oplosbare vitamines als C en B-complex – zich in het lichaamsvet ophopen en zo ‘overgedoseerd’ raken.

Dossier: