EN  |  FR

Ibuprofen versnelt testiculair pensioen

Je zal ze de kost moeten geven, al die krachtsporters met beschadigde gewrichten en niet-herstelde blessures die pas gaan trainen als ze een paar ibuprofennetjes hebben geslikt. Niet erg verstandig, inderdaad. Maar volgens een recent onderzoek, uitgevoerd door Deense en Franse wetenschappers, is die gewoonte nog onverstandiger dan je al denkt. De onderzoekers ontdekten dat chronisch gebruik van ibuprofen op de langere termijn waarschijnlijk de testosteronspiegel verlaagt. En we willen natuurlijk méér, niet minder.

Voordat we verder gaan is het misschien goed om iets te vertellen over de achtergrond van de Deens-Franse studie. De onderzoekers willen begrijpen waarom steeds meer mannen op de deze aardkloot onvruchtbaar worden. Nu al krijgt een kwart van de stellen volgens studies te maken met dat probleem, en in de toekomst worden dat er waarschijnlijk nog meer. In de afgelopen veertig jaar is de hoeveelheid zaadcellen die mannen aanmaken meer dan gehalveerd.

Er lijkt iets mis te zijn met de endocrinologie van mannen. Dat idee ligt ten grondslag aan sombere science-fictionfilms als Children of Men, waarin mensen niet meer over de mogelijkheid beschikken om zichzelf nog voort te planten. Of het werkelijk ooit zo ver komt geloven wetenschappers trouwens niet, maar dat maakt het fenomeen van de afnemende mannelijke vruchtbaarheid niet minder intrigerend. En zorgwekkend. 

Pijnstillers

Er zijn verschrikkelijk veel theorieën over mogelijke oorzaken van de afnemende vruchtbaarheid van mannen. De media berichten vooral over de mogelijkheid dat een nog niet bekende vorm van milieuverontreiniging de hormoonhuishouding van mannen ontwricht, maar het Deens-Franse team zoekt het in een andere richting: die van het toegenomen gebruik van vrij verkrijgbare pijnstillers zoals aspirine, paracetamol en ibuprofen. Pijnstillers zijn bij verstandig gebruik nuttig, maar artsen vrezen dat veel mensen zoveel pijnstillers slikken dat hun gezondheid, inclusief hun hormoonhuishouding, daaronder lijdt. Die vrees baseerden ze tot nu vooral op reageerbuisstudies, maar de onderzoekers besloten de hormonale effecten van pijnstillers in gezonde jonge mannen te bestuderen. Hun onderzoek verscheen enkele dagen geleden in het wetenschappelijke tijdschrift PNAS. Dat zegt trouwens iets over het belang dat wetenschappers aan dit onderzoek hechten, want PNAS behoort, samen met Science en Nature, tot de drie meest prestigieuze wetenschappelijke periodieken van deze planeet.

Ibuprofen

De onderzoekers lieten hun proefpersonen gedurende 6 weken dagelijks de maximale hoeveelheid ibuprofen slikken die volgens de fabrikanten nog veilig is. Elke dag slikten de mannen twee keer een dosis van 600 milligram ibuprofen.Toen ze na 14 dagen het bloed van de mannen analyseerden, zagen de onderzoekers dat de concentratie van het hormoon LH flink was toegenomen, terwijl de concentratie testosteron gelijk was gebleven.

Endocrinologen zouden die combinatie van een verhoogde LH-spiegel en een niet-verhoogde testosteronspiegel typeren als ‘gecompenseerd hypogonadisme’. Die afwijking ontstaat als de testes grote moeite hebben om een normale hoeveelheid testosteron te produceren, en het lichaam dat probeert te compenseren door extra veel LH te produceren. Aanvankelijk blijft daardoor inderdaad in het bloed de concentratie testosteron constant, maar op de wat langere termijn niet. Uiteindelijk worden de testes ongevoelig voor LH, en dan vermindert de hoeveelheid testosteron die de testes produceren wel degelijk. Het lijkt er dus op dat gebruik van een hoge dosis ibuprofen dit endocrinologische verouderingsproces imiteert of versnelt.

Toen de proefpersonen stopten met het gebruiken van ibuprofen normaliseerde hun testosteronspiegel. Maar, zo vertelde onderzoeksleider Bernard Jégou in een interview, het is niet onmogelijk dat bij langduriger gebruik de effecten blijvend zijn. 

Duuratleten

Eén groep voor wie de uitkomsten van dit onderzoek relevant zijn is die van de sporters. Volgens onderzoek, dat is gefinancierd door de FIFA, gebruiken enkele tientallen procenten van de internationale profvoetballers voor elke wedstrijd pijnstillers. Belgische onderzoekers, die bij een klein dozijn evenementen hardlopers ondervroegen, ontdekten dat bijna een derde van de deelnemers voor de start standaard pijnstillers slikte om tijdens de wedstrijd pijn te voorkomen of gewoon beter te presteren. Australische en Braziliaanse onderzoekers die triatleten bestudeerden kwamen met vergelijkbare cijfers.

Vooral over de duursporters maken de Deens-Franse onderzoekers zich zorgen. Duursport kan een zware wissel op de hormoonhuishouding trekken. Na een marathon is bij gezonde mannen de testosteronspiegel gehalveerd, en bij duursporters die onvoldoende herstellen kan de testosteronspiegel zo ver wegzakken dat er sprake is van een medische afwijking die endocrinologen aanduiden als hypogonadisme. Bij hypogonadisme is het lichaam van mannen niet meer in staat om nog voldoende testosteron aan te maken, en neemt de kans op kans op chronische vermoeidheid, depressie, botontkalking en spierverlies fors toe. Vandaar dat juist duursporters niet met ibuprofen moeten gaan rommelen, vinden de onderzoekers. 

Bodybuilders

Wel - wij kennen nog een groep sporters bij wie ibuprofen voor endocrinologische ellende kan zorgen. Er is een groep bodybuilders die graag experimenteert met pijnstillers. Die groep zorgde er zo’n twintig jaar geleden voor dat in de Verenigde Staten en Engeland het gebruik van Nubain in de farmacologische bodybuilding uitgroeide tot een serieus probleem. In diezelfde groep lijkt op dit moment Kratom  te winnen aan populariteit.

Het lijkt erop dat vooral chemische bodybuilders interesse hebben in pijnstillers. En bij die sporters is hypogonadisme minstens zo’n groot probleem als bij overtrainde marathonlopers…

Dossiers: