Calorieën korten, langer leven?
Minder eten om langer te leven: het klinkt als een martelstrategie, maar de gedachte fascineert wetenschappers al decennia. Het idee dat je door te korten op je calorie-inname langer leeft, blijft aantrekkelijk. Toch is de realiteit minder simpel. Recente studies van muizen tot mensen laten zien dat calorierestrictie wellicht voordelen kan hebben, maar betekent dat automatisch dat je als fitnesser ook minder moet eten?
Muizen in de hoofdrol
In 2024 werd een groot onderzoek gedaan waarin werd bestudeerd wat het effect van forse calorierestrictie op de levensduur is. Bijna duizend muizen met verschillende erfelijke aanleg kregen een dieet met 20 of 40 procent minder calorieën, of moesten het doen met af en toe een dag tot twee dagen vasten. Het resultaat leek indrukwekkend: de muizen met een streng dieet leefden gemiddeld langer en de maximale levensduur schoof ook nog verder op.
Maar wie dieper kijkt, ziet een genuanceerder beeld. Hoewel de muizen langer leefden was dat leven niet automatisch een gezonder leven. Sommige muizen verloren spiermassa, hadden een verzwakt immuunsysteem en waren mogelijk kwetsbaarder voor infecties. Kortom, minder calorieën leverden soms extra tijd op, maar niet de beste extra tijd.
Muizen zijn geen mensen
De vraag blijft hoe het calorieën korten zich naar mensen vertaalt. Enter, de CALERIE-studie in beeld, het grootste onderzoek naar calorierestrictie bij gezonde volwassenen. Gedurende twee jaar aten deelnemers zo’n 12 procent minder calorieën dan normaal, een stuk milder dan de muizen met hun forse korting van 40 procent. Hoewel levensduur uiteraard niet gemeten kon worden, verbeterden wel diverse gezondheidskenmerken: de bloeddruk daalde, cholesterol werd gunstiger, insulinegevoeligheid nam toe en ontstekingswaarden gingen omlaag.
Toch blijft ook hier de interpretatie lastig. Is het de calorierestrictie zelf die deze effecten veroorzaakt, of simpelweg het verlies aan lichaamsvet? Het ligt voor de hand dat slanker worden veel verklaart. Vetmassa legt een flinke druk op het lichaam en wie daar iets van kwijt raakt, profiteert al snel van betere waarden. Daarmee is de boodschap minder spectaculair: je leeft niet langer door minder te smullen, maar doordat je lichaam beter functioneert zonder overtollig vet.
En hoe zit het met sporters?
Voor sporters klinkt dit verhaal wellicht wat vreemd. Zij eten doorgaans juist meer calorieën, simpelweg omdat hun trainingen en herstel daar om vragen. Dat hogere energiegebruik vraagt nu eenmaal om een hogere energie-inname: de balans blijft in de meeste gevallen behouden. Moeten sporters zich dan zorgen maken dat ze door hun grotere calorie-inname korter leven? Waarschijnlijk niet.
Veel van de voordelen die in de CALERIE-studie zichtbaar werden, zoals een betere insulinegevoeligheid en lagere ontstekingswaarden bereiken sporters via beweging en krachttraining. Voor hen is een tekort aan energie juist eerder schadelijk: het kan leiden tot verlies van spiermassa, verminderde prestaties en zelfs een verzwakte afweer. In hun geval is calorierestrictie dus niet alleen overbodig, maar kan het ook contraproductief werken.
Conclusie: minder is niet altijd meer
Wat leren we nu? Bij muizen kan calorierestrictie de levensduur verlengen, maar de winst is relatief bescheiden en gaat soms ten koste van gezondheid. Bij mensen laat milde caloriereductie gunstige effecten zien op hart- en vaten, maar het is waarschijnlijk dat vetverlies daarin de hoofdrol speelt. Sporters, die meer energie nodig hebben, halen veel van die voordelen al uit training en beweging.
Praktisch gezien betekent dit dat een lichte energiereductie, denk aan een paar procent minder calorieën dan je gebruikt mogelijk zinvol kan zijn voor wie overgewicht heeft of gezondheidswinst zoekt. Maar extreem minderen of structureel honger lijden is niet nodig en zelfs riskant. Uiteindelijk is niet de strengste beperking de sleutel tot een langer en gezonder leven, maar een duurzaam evenwicht: voldoende bewegen, een gezond gewicht en een voedingspatroon dat je vol kunt houden.
Deze feestmaand wel wat calorieën korten is misschien geen gek idee.